Szekspir w filmie.
Prób przełożenia sztuk mistrza teatru elżbietańskiego na wielki jak i mały ekran było zdecydowanie za dużo, aby wymienić je wszystkie. Przy okazji premiery ostatniej z nich, Tragedii Makbeta w reż. Joela Coena, sięgnąłem po sporządzoną przeze mnie onegdaj listę filmów, które robią to w sposób warty uwagi.
pogrubieniem oznaczono adaptacje pozostające wierne epoce, w której Szekspir umieścił swoje dzieło.
HAMLET
Hamlet (1948), reż. Laurence Olivier
悪い奴ほどよく眠る (Zły śpi spokojnie) (1960), reż. Akira Kurosawa (uwspółcześniona wersja)
Hamlet (1990), reż. Franco Zeffirelli
Król Lew (1994), reż. Roger Allers i Rob Alkins (animacja w afrykańskiej sawannie)
Hamlet (1996), reż. Kenneth Branagh (jedyna adaptaja filmowa Hamleta, zawierająca pełny, nieskrócony tekst najdłuższej sztuki Mistrza, film trwa ponad 4 godziny.)
Sons of Anarchy (2008–2014), serial stacji FX
MAKBET
Macbeth (1948), reż. Orson Welles
Macbeth (1971), reż. Roman Polański
蜘蛛巣城 (Tron we krwi) (1958), reż. Akira Kurosawa
Macbeth (2015), reż. Jason Kurzel
Tragedy of Macbeth (2021), reż. Joel Coen
ROMEO I JULIA
Romeo and Juliet (1938), reż. George Cukor
West Side Story (1961), reż. Robert Wise i Jerome Robbins (musical)
Romeo and Juliet (1968), reż. Franco Zeffirelli
Romeo + Juliet (1996), reż. Baz Luhrmann (słynna uwspółcześniona wersja z młodym Leo)
Warm Bodies (2013), reż. Jonathan Levine (teen horror)
OTELLO
A Double Life (1947), reż. George Cukor (film noir)
Othello (1952), reż. Orson Welles
All Night Long (1962), reż. Basil Dearden (scena jazzowa Londynu w latach 60)
Othello (1965), reż. Stuart Burge (Laurence Olivier w roli Othella)
Otello (1986), reż. Franco Zeffirelli (adaptacja opery Giuseppe Verdiego)
Othello (1995), reż. Oliver Parker (Kenneth Branagh w roli Iago)
KRÓL LEAR
King Lear (1983), reż. Michael Elliot (Laurence Olivier w roli Leara)
乱 (Ran) (1985), reż. Akira Kurosawa
King Lear (1987), reż. Jean Luc-Godard (sci-fi w postapokaliptycznym Czarnobylu)
A Thousand Acres (1997), reż. Jocelyn Moorhouse (uwspółcześniona wersja opowiedziana z perspektywy Goneryli)
Sukcesja (2019-), serial stacji HBO
JULIUSZ CEZAR oraz ANTONIUSZ I KLEOPATRA
Julius Caesar (1953), reż. Joseph L. Mankiewicz
Julius Caesar (1970), reż. Stuart Borge
Antony and Cleopatra (1972), reż. Charlton Heston
Rzym (2005–2007), serial produkcji HBO
DRUGA TETRALOGIA — RYSZARD II, HENRYK IV (w obu częściach) i HENRYK V oraz WESOŁE KUMOSZKI Z WINDSORU
Henry V (1944), reż. Laurence Olivier
An Age of Kings (1960), miniserial produkcji BBC (odcinki 1–8)
Chimes at Midnight (1965), reż. Orson Welles (uznawana za magnum opus reżysera mieszanka wszystkich 5 sztuk)
Henry V (1989), reż. Kenneth Branagh
My Own Private Idaho (1991), reż. Gus Van Sant (uwspółcześniona wersja Henryka IV 1/2 i Henryka V)
The Hollow Crown (2012), miniserial produkcji BBC (pierwszy sezon)
PIERWSZA TETRALOGIA — HENRYK VI (w trzech częściach) i RYSZARD III
Richard III (1955), reż. Laurence Olivier
An Age of Kings (1960), miniserial produkcji BBC (odcinki 9–15)
Richard III (1995), reż. Richard Loncraine (III Rzesza przed IIWŚ)
The Hollow Crown: War of the Roses (2016), miniserial produkcji BBC (drugi sezon)
BURZA
Yellow Sky (1948), reż. William A. Wellman (western)
Forbidden Planet (1956), reż. Fred M. Wilcox (sci-fi)
Tempest (1982), reż. Paul Mazursky (uwspółcześniona komedia)
The Tempest (2010), reż. Julie Taymor (gender-switch na postaci Prospero)
SEN NOCY LETNIEJ
A Midsummer Night’s Dream (1935), reż. Max Reinhardt i William Dieterle
A Midsummer Night’s Dream (1968), reż. Peter Hall
A Midsummer Night’s Dream (1999), reż. Michael Hoffman
WIELE HAŁASU O NIC
Much Ado About Nothing (1993), reż. Kenneth Branagh
Much Ado About Nothing (2012), reż. Joss Whedon (nakręcona w jego w własnym domu z przyjaciółmi uwspółcześniona wersja)
JAK WAM SIĘ PODOBA
As You Like It (1936), reż. Paul Czinner
As You Like It (1978), reż. Basil Coleman
As You Like It (2006), reż. Kenneth Branagh (dziewiętnastowieczna brytyjska kolonia w Japonii)
POSKROMIENIE ZŁOŚNICY
Kiss Me Kate (1952), reż. George Sidney (musical)
The Taming of the Shrew (1967), reż. Franco Zeffirelli
10 Things I Hate about You (1999), reż. Gil Junger (młodzieżowa komedia romantyczna z Heathem Ledgerem)
KOMEDIA OMYŁEK
The Boys From Syracuse (1940), reż. A. Edward Sutherland (musical)
The Comedy of Errors (1978), reż. Philip Casson
KUPIEC WENECKI
The Merchant of Venice (1972), reż. John Sichel (Laurence Olivier w roli Shylocka)
The Merchant of Venice (2004), reż. Michael Radford
Pozostałe:
TYMON ATEŃCZYK: Timon of Athens (1981), reż. Jonathan Miller
WIECZÓR TRZECH KRÓLI: Twelfth Night (1996), reż. Trevor Nunn (dziewiętnasty wiek)
TITUS ANDRONIKUS: Titus (1999), reż. Julie Taymor
KORIOLAN: Coriolanus (2012), reż. Ralph Fiennes (uwspółcześniona wersja z zachowanymi oryginalnymi dialogami)
CYMBELIN: Cymbeline (2014), reż. Michael Almereyda
Powiązane:
- To Be or Not To Be (1942), reż. Ernst Lubitsch i jego remake To Be or Not To Be (1983), reż. Mel Brooks — komedia dziejąca się w okupowanej Polsce o artystach wystawiających Szekspira
- Becket (1964) reż. Peter Glenville i The Lion in Winter (1968) reż. Anthony Harvey — naginam jak jasna cholera tę powiązywalność, ale nie umiałbym nie wspomnieć o genialnej roli roli Petera O’Toole’a w obu tych filmach jako Henryk II, oba te filmy są adaptacjami sztuk teatralnych nazywanymi najwierniejszymi spadkobiercami stylu Szekspira w przedstawianiu historycznych wydarzeń
- Theatre of Blood (1973), reż. Douglas Hicox — horror o szekspirowskim aktorze zabijającym niepochlebnych krytyków w stylu tragedii Szekspira.
- Rosencrantz i Guildenstern nie żyją (1990), reż. Tom Stoppard — egzystencjonalna tragikomedia będąca spinoffem Hamleta, skupiająca się na dwóch pobocznych postaciach uświadamiających sobie ich małą rolę w świecie przedstawionym
- Looking for Richard (1996), reż. Al Pacino — dokument o tym jak powstaje współcześnie taka sztuka szekspirowska i o znaczeniu Ryszarda III dla dzisiejszej widownii
- Shakespeare in Love (1998), reż. John Madden — uromantyczniona historia powstawania Romeo i Julii, powszechnie uznawany za jeden z najgorszych filmów który zdobył Oscara w najważniejszej kategorii.
Można zauważyć że wiele nazwisk twórców się powtarza. Jak najbardziej zachęcam do oglądania w ten właśnie sposób, aby zobaczyć jak zgodne są konkretne wizje na klasyczne sztuki. Najważniejsze serie filmowe to przede wszystkim te w reżyserii:
- legendy teatru brytyjskiego Laurence’a Oliviera: Henry V (1944), Hamlet (1948), Richard III (1955)
- japońskiego klasyka Akiry Kurosawy: 蜘蛛巣城 (Tron we krwi) (1958), 悪い奴ほどよく眠る (Zły śpi spokojnie) (1960) i 乱 (Ran) (1985)
- amerykańskiego geniusza Orsona Wellesa: Macbeth (1948), Othello (1952) i Falstaff aka Chimes at Midnight (1965)
- włoskiego romantyka Franco Zeffirelliego: The Taming of the Shrew (1967), Romeo and Juliet (1968), Otello (1986) i Hamlet (1990)
